Nasze dzieci mają szczęście żyć w czasach, w których w razie problemów z czytaniem czy pisaniem mogą otrzymać stosowne wsparcie i pomoc. Aby jednak tak się stało, niezbędny jest sygnał ze strony rodziców – ci z kolei muszą wiedzieć, na jakie nieprawidłowości zwracać uwagę. Oto mały przegląd zaburzeń – czy wiesz, czym różnią się od siebie dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia czy dysleksja?

Dysgrafia

• Czym jest?

Według najbardziej oficjalnej definicji, dysgrafia to całkowita lub częściowa utrata umiejętności pisania prawidłowego pod względem graficznym. W praktyce niezwykle rzadko mówimy o całkowitej dysgrafii – najczęściej mamy do czynienia z sytuacją, gdy dziecko potrafi pisać, ale kosztuje je to wiele wysiłku i popełnia przy tym całą masę błędów. Należy przy tym podkreślić, że rozwój intelektualny dziecka nie odbiega od normy.

Możemy wyróżnić trzy rodzaje dysgrafii: przestrzenną (związaną z rysowaniem czy przepisywaniem), dyslektyczną (z licznymi błędami ortograficznymi i zapisywaniem słów tak, jak się je słyszy) oraz motoryczną (gdy dziecko prawidłowo zapisuje to, co słyszy, ale źle przepisuje).

• Przyczyny

Zazwyczaj rodzaj dysgrafii wskazuje na konkretne, prawdopodobne przyczyny problemu. Innymi słowy – dziecko może źle słyszeć (dysgrafia dyslektyczna) albo źle widzieć (np. w dysgrafii przestrzennej). Nierzadko powodem kłopotów z pisaniem jest także utrwalone, niewłaściwe trzymanie długopisu czy zbyt duże napięcie mięśniowe dłoni. Zdarza się także – chociaż rzadziej, że przyczyną jest uszkodzenie tej części mózgu, która odpowiada właśnie za prawidłowe pisanie.

• Objawy

Na początku warto podkreślić niezwykle ważną rzecz – niemal wszystkie dzieci, które rozpoczynają naukę pisania, tworzą koślawe, niezgrabne literki niemieszczące się w wyznaczonych liniach. To norma, nie zaburzenie.

Martwić możemy się wtedy, gdy np. w drugiej czy trzeciej klasie zauważymy różnice między pismem innych dzieci, a naszego. W szczególności będą to takie nieprawidłowości, jak wyjeżdżanie poza linie, tworzenie zupełnie niekształtnych liter o różnej wielkości czy brak znaków interpunkcyjnych.

Dysortografia

• Czym jest?

Dysortografia bardzo często mylona jest z dysgrafią – głównie z uwagi na fakt, że i w poprzednio omówionym zaburzeniu często występują błędy ortograficzne. Często także te dwa zaburzenia występują jednocześnie.

Dysortografia polega jednak przede wszystkim na tworzeniu niezwykle licznych błędów ortograficznych, przy znajomości zasad pisowni i prawidłowych rozwoju intelektualnym dziecka. Mówiąc kolokwialnie: zna zasady pisowni, potrafi je powtórzyć z pamięci, a mimo to zapisuje tekst z milionem błędów.

• Przyczyny

Niestety, nie są znane. Istnieje przypuszczenie, że za dysortografię odpowiadają malutkie uszkodzenia mózgu, ale nie są to potwierdzone hipotezy.

• Objawy

Podejrzenie dysortografii pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy ktoś (rodzic, nauczyciel) zauważa, że tekst pisany przez dziecko zawiera rażącą ilość typowych błędów. Są to: klasyczne błędy ortograficzne („pokuj”), mylenie wyrazów o podobnych wyglądzie („p” z „d”), opuszczanie sylab czy liter oraz zapisywanie wyrazów ze słuchu („konefka”) mimo znajomości pisowni.

Dyskalkulia

• Czym jest?

Jak łatwo można się domyślić, dyskalkulia oznacza problemy z liczeniem. Istnieje kilka rodzajów tego zaburzenia – dyskalkulia werbalna oznacza między innymi problemy z nazywaniem liczb i symboli, leksykalna to problemy z ich odczytywaniem, operacyjna wiąże się z kłopotami w wykonywaniem prostych operacji matematycznych, a pojęciowo – wykonawcza to nieumiejętność zrozumienia niezbędnych do obliczeń relacji matematycznych (innymi słowy, dziecko nie jest w stanie pojąć, że trzy trójki „dają” dziewiątkę albo przyswojenie tej wiedzy idzie mu niezwykle opornie).

• Przyczyny

Zdaniem specjalistów, dyskalkulia jest efektem nieprawidłowego działania mózgu. Kiedyś uważało się, że dzieci dotknięte tego typu problemami są prostu leniwe. Dzisiaj wiadomo już, że przy najlepszych chęciach nie są w stanie zrozumieć zasad matematyki tak sprawnie, jak ich rówieśnicy.

• Objawy

Pierwszym objawem dyskalkulii jest zazwyczaj… wielka niechęć do nauki właśnie tego przedmiotu. Niektóre dzieci w związku z taką koniecznością doświadczają objawów dużego stresu – boli je brzuch, zaczynają płakać. W pracy z dzieckiem można zauważyć, że ma problem z podstawowymi działaniami matematycznymi, myli symbole (+ z -), niezwykle trudno przychodzi mu wyciąganie matematycznych wniosków. Dziecko z dyskalkulią myli daty, miary i podstawowe symbole, a nauka odczytywania godziny z tradycyjnego zegara wymaga od niego niebywałego wysiłku i wiąże się z popełnianiem licznych błędów.

Dysleksja

• Czym jest?

To najbardziej „popularne” zaburzenie – „kojarzy” je większość rodziców. W wąskim znaczeniu oznacza trudności z czytaniem, ale w praktyce zazwyczaj łączy się z dysortografią, dyskalkulią i dysgrafią – czyli ze wszystkimi wcześniej omówionymi problemami.

• Przyczyny

Nie tak dawno odkryto, że pojawienie się uszkodzeń w genie DYXC1 znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na dysleksję – jedna z przyczyn jest zatem podłoże genetyczne. Dodatkowo specjaliści podkreślają, że na pojawienie się zaburzenia może wpływać także mikrouszkodzenie mózgu, powstałe na przykład podczas trudnego porodu.

• Objawy

Objawy dysleksji to między innymi bardzo duże trudności w czytaniu – dziecko czyta wolniej niż rówieśnicy, myli głoski, nie „doczytuje” słów do końca. Ponadto, u wielu dzieci można stwierdzić dodatkowe symptomy: wady mowy, nadruchliwość i brak emocjonalnej równowagi, kłopoty z motoryką małą (nieumiejętność zapinania guzików, wiązania sznurowadeł, jazdy na rowerze), problemy z odróżnianiem prawej strony od lewej, zaburzenia pamięci oraz – niezwykle często – uwagi.

Co robić, gdy u dziecka pojawiają się problemy?

Bardzo często pierwszy sygnał nieprawidłowości zgłasza nauczyciel. Jeśli jednak tak się nie dzieje, a wyraźnie widzimy, że coś jest nie tak, warto zgłosić się do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej. Tam uzyskamy wszystkie niezbędne wskazówki dalszych działań, w tym plan oparty na licznych ćwiczeniach.

Uwaga! Bardzo wiele dzieci z podobnymi problemami ocenia się jako zwyczajnych leni, którym  nie chce się uczyć i którzy przez nadmiernie opiekuńczą postawę swoich rodziców uzyskują prawo do łagodniejszego traktowania w szkole. To szalenie krzywdząca, okropna postawa, mogąca wpłynąć nie tylko na dalszy rozwój dziecka, ale także na jego samoocenę w dorosłym życiu i zdrowie psychiczne.

Dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia i dysleksja oznaczają prawdziwe problemy, z którymi dziecko sobie nie radzi i które mogą powodować nawet odrzucenie w grupie rówieśniczej. Wspieraj zatem swoje dziecko i kategorycznie reaguj, gdy ktoś zarzuci mu lenistwo.